Piękna i bestia. Maczużnik wysmukły

Świat grzybów jest bardzo interesujący i niezwykle bogaty. Żyje w nim mnóstwo różnorodnych, bardzo ciekawych i czasami kolorowych gatunków grzybów. Ale ten świat to nie tylko smakowite borowiki czy złociste kurki. Są grzyby, które zabijają. 

Dzisiaj opowiem Wam o gatunku, który żeby żyć potrzebuje śmierci owada a konkretnie jego larwy. Maczużnik wysmukły Ophiocordyceps gracilis o niewielki grzybek wyrastający na larwie motyla zagrzebanego w ziemi. Atakuje ofiarę i oplata ją nitkami grzybni grubymi jak korzonki roślin. Piękna i bestia, ofiara i oprawca.

Ponieważ ptaszki ćwierkają, że ten rok będzie obfitował z różne grzyby to sprawdźcie czy macie w domu atlas grzybów. Jeśli nie to koniecznie kupcie bo na pewnie przyda się podczas rozpoznawania gatunków. Warto rozglądać się podczas spacerów czy wędrówek i poznawać nowe grzyby.

te maczużniki pozornie rosły na korzeniu lepiężnika - po bliższych oględzinach okazało się, że w korzeniu jest uwięziona larwa motyla i to na niej pasożytuje grzyb

Maczużniki widoczne na zdjęciach (oprócz ostatniego) znalazłam w tym roku, na początku maja, podczas poszukiwania jadalnych grzybów, kiedy to wypatrywałam pilnie kolejnego smardza. Delikatnie rozgrzebałam ziemię dookoła i odcięłam kawałek korzenia lepiężnika, na którym jak się wydawało, wyrosły dwa maczużniki. Po dokładniejszych oględzinach okazało się, że w korzeń wgryzła się larwa motyla. Później została zaatakowana przez maczużnika i to na niej tak naprawdę wyrosły kolejne jego owocniki.

maczużniki wysmukłe to malutkie grzyby - dorastają najwyżej do 5 cm wysokości

żeby zobaczyć na czym wyrosły maczużniki wyjęłam je z ziemi razem z kawałkiem korzenia lepiężnika

po lewej stronie widać gąsiennicę motyla oplecioną z jednej strony nitkami grzybni maczużnika

główka maczużnika wysmukłego jest punktowana - te punkciki to ujścia perytecjum

larwa motyle wgryzła się z korzeń lepiężnika i tam dopadł ją maczużnik

Owocnik maczużnika wysmukłego składa się z główki i trzonu. Całość dorasta do 5 cm wysokości a więc jest naprawdę nieduży i trudno go wypatrzeć wśród wiosennej roślinności.

Główka koloru pomarańczowego, żółtawego, czasami czerwonawego lub brązowawego, jest płodna. Ma mniej lub bardziej regularny kształt kuli albo jaja. Powierzchnia lekko punktowana - te punkciki to ujścia perytecjum.

Trzon maczużnika wysmukłego jest sterylny. Ma kształt walcowaty i jest lekko podłużnie bruzdowany. Koloru żółtawego, żółtopomarańczowego, żółtobrązowego. Zwykle nieco jaśniejszy przy podstawie a ciemniejszy u nasady główki. 

Miąższ tego grzybka jest kruchy, białawy lub żółtawy. Smak i zapach słabo wyczuwalne.

Maczużnik wysmukły to grzyb niejadalny. 

Maczużniki wysmukłe można wypatrzeć wczesną wiosną, zwykle przy okazji poszukiwania smardzów czyli nawet zaraz po stopnieniu śniegu. Rosną pojedynczo lub po 2 sztuki na zagrzebanej w ziemi larwie motyla. Pojawiają się miejscach wilgotnych, najczęściej na brzegach rzek i potoków, często w pobliżu lepiężników.

źródło:
B. Gumińska, W. Wojewoda "Grzyby i ich oznaczanie", PWRiL, Warszawa 1983

maczużniki wysmukłe i ich żywiciel - gąsiennica, larwa motyla

tego maczużnika wypatrzyła Dorota w ubiegłym roku - niestety, nie udało się wygrzebać go razem z larwą, na której wyrósł

źródło : B. Gumińska, W. Wojewoda „Grzyby i ich oznaczanie”
M. Fluck „Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie” E. Gerhardt - Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik – 2006 
W. Wojewoda „Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski” IB PAN, Kraków 2003