Pörkölt

To potrawa rodem z Węgier - u nas nazwano by ją po prostu gulaszem. 

 Ciocia Wiki mówi, że  "Nazwa pochodzi od pasterzy, którzy wypasali od wiosny do jesieni bydło na nizinach. Bydło nazywano gulya, a pasterza, który je wypasał – gulyás [wym. gujasz]. Danie pasterskie, które sobie przyrządzali, nazwano więc gulaszem. Dopiero później przejęto z języka ludowego wyraz pörkölt. Przez wiele lat danie to było podstawowym daniem pasterzy, a dopiero z biegiem lat stało się daniem narodowym. Rolnicy i pasterze smażyli początkowo kawałki mięsa z posiekaną cebulą na kawałku słoniny. Brakowało wtedy dzisiejszego głównego składnika – papryki. Kiedy papryka zawitała do Europy, zaczęła się jednocześnie kariera pörkölt w jego dzisiejszej postaci.
Początkowo pörkölt znany był tylko na Wielkiej Nizinie Węgierskiej (węg. Alföld). Z końcem XIX wieku danie to staje się popularne w pozostałych rejonach kraju, jednak nadal jest daniem pasterskim i nie zyskuje uznania w wyższych sferach, aż do czasu. Stało się bowiem jednym z podstawowych dań na każdym weselu, bez względu na grupę społeczną. Z czasem, kiedy wesela skrócono do jednego dnia, skróciła się też lista dań, które tam podawano. Pörkölt wyparł wtedy wiele dań i stał się daniem podstawowym, powszechnym. Przygotowywano go w garnku, a w przypadku większej liczby gości – w kociołku (węg. bogrács) na świeżym powietrzu."
 

Gulasze węgierskie mają dużo odmian - ich nazwy zależą od mięsa jakiego do nich użyto i tak :

Marhapörkölt – jest z wołowiny
Borjúpörkölt – z cielęciny
Birkapörkölt – z baraniny
Csirkepörkölt – z kurczaka
Halpörkölt – z ryby
Vaddisznópörkölt – z dzika
Nyúlpörkölt – z królika
Őzpörkölt – z sarny

I tak doszliśmy do tego, że moje danie to właśnie  marhapörkölt bo użyłam do niego wołowej łopatki :) Węgrzy wszystko przesmażają na smalcu  - nie bardzo przejmują się cholesterolem. Ważne jest też w daniach rodem od naszych bratanków żeby przyprawy, szczególnie mieloną paprykę, rozprowadzić w tłuszczu, ale nie przypalić jej.

Gulasz czy pörkölt czy jeszcze inaczej - jak zwał tak zwał - najważniejsze, żeby smakowało, prawda ?

składniki:

• 700 g łopatki wołowej b/k 
• 2 łyżki smalcu wieprzowego
• 2 duże cebule
• 1 marchewka
• 1 duży pomidor albo 15 koktajlowych
• 4 ząbki czosnku 
• 1/2 ostrej papryki czerwonej 
• ok. 400 ml wywaru jarzynowego 
• 1/2 łyżeczki mielonego kminku
• 2 czubate łyżeczki mielonej słodkiej papryki 
• 1 czubata łyżeczka musztardy z płatkami wędzonej papryki
• do smaku - sól
• ew. 1 łyżka mąki do zagęszczenia sosu

sposób przygotowania: mięso opłukałam i osuszyłam, pokroiłam w dużą kostkę. Cebule obrałam, pokroiłam w pół piórka. Marchew po oskrobaniu pokroiłam w kostkę,  papryczkę w cienkie paseczki a czosnek posiekałam. Pomidory sparzyłam, obrałam ze skórki i pokroiłam na kawałki.

W szerokim garnku mocno rozgrzałam smalec, wrzuciłam mięso - zrumieniłam. Dosypałam cebulę i marchewkę, chwilę smażyłam razem. Następnie zestawiłam garnek z ognia - dorzuciłam czosnek, ostrą paprykę oraz kminek i paprykę mieloną - mieszałam kilka chwil aż mięso obtoczyło się w przyprawach a nie podgrzewanie z tym momencie zapobiega przypaleniu - papryka mielona zbyt szybko i mocno podgrzana gorzknieje. Garnek wrócił na kuchenkę a ja wlałam do niego bulion i dodałam pomidory. Dusiłam całość na malutkim ogniu ok. 2 godzin aż mięso było zupełnie miękkie. Na koniec doprawiłam danie musztardą, solą i troszeczkę zagęściłam sos dodając mąkę rozmieszaną w 3 łyżkach zimnej wody i zagotowując.

Podałam z galuszkami marchewkowymi :) Można do mięsa jeszcze dodać, razem z cebulą i marchewką, kolorową, pokrojoną paprykę, ale ponieważ Żarłoczek jej nie lubi to zrezygnowałam z tego składnika.