Goryczak żółciowy - szatan. Nie daj się oszukać !

Goryczak żółciowy Tylopilus felleus - znacie go na pewno bo to bardzo pospolity grzyb naszych lasów. Mnóstwo osób cieszy się na jego widok bo z pewnej odległości do złudzenia przypomina prawdziwka. Jednak uważny grzybiarz szybko zauważy pomyłkę. Goryczak, popularnie nazywany szatanem, jest niejadalny. Przeczytaj i obejrzyj jak dokładnie wygląda. Nie daj się oszukać w lesie!

W atlasie znajdziesz opisy wielu innych grzybów - zarówno tych jadalnych jak i nie nadających się do spożycia. 

Kapelusz goryczaka żółciowego ma od 5 do 20 cm średnicy. U młodych owocników jest półkulisty, później wypukły, poduszkowaty, rozpostarty, gruby i mięsisty. Skórka na wierzchu matowa, aksamitna, ale bywa też gładka, niezdejmowalna. Kolor kapelusza różny - cielisty, beżowobrązowy, szarobrązowy, cynamonowobrązowy, aż do ciemnobrązowego. Brzeg tępy, czasami lekko pofalowany i popękany.

Od spodu kapelusza hymenofor rurkowaty czyli rurki. U młodych okazów biały, później nabiera odcieni różowawych i cielistych. Po uszkodzeniu zmienia kolor na winnobrązowy, brudnoróżowy. Rurki można łatwo oddzielić od kapelusza a pory zwykle wystają nieco  poza brzeg.

Trzon do 14 cm wysoki i do 4 cm gruby. Gruby, pełny, początkowo zwykle beczułkowaty, później maczugowaty. Koloru żółtobrązowego, oliwkowobrązowego, nieco jaśniejszy ku górze. Na całej powierzchni trzonu wyraźna, wypukła ciemniejsza siateczką o dużych oczkach. Przy otarciu brązowieje.

Miąższ gruby, biały, raczej niezmienny chociaż może na przecięciu leciutko różowieć. Bezpośrednio pod skórką kapelusza może być brązowawy. Początkowo jędrny, twardy, z wiekiem robi się gąbczasty. Zapach nieznaczny, ale przyjemny. Smak często gorzki choć bywa też początkowo słodki a po chwili dopiero piekący. Wiele osób sprawdza goryczaki właśnie na smak - ugryziony goryczak zwykle piecze w język.

Goryczak żółciowy nie jest grzybem trującym, ale może wywołać poważne dolegliwości gastryczne. Nawet jeden może spowodować gorzki smak całego garnka zupy czy sosu. Długie czy wielokrotne gotowanie nie eliminuje goryczy.

Goryczaki żółciowe można spotkać od czerwca do października. Pojawiają się przeważnie w lasach iglastych i mieszanych pod sosnami i świerkami. Można je spotkać także w lasach liściastych. To bardzo pospolity gatunek.

Goryczaki żółciowe są często mylone przez niewprawnych grzybiarzy z prawdziwkami bo pozornie, z pokroju, przypominają właśnie te najbardziej poszukiwane grzyby.  Oba gatunki za młodu mają białe rurki. Jednak u prawdziwków nie zmieniają one koloru po uszkodzeniu czy uciśnięciu. U starszych prawdziwków rurki są żółtawe, oliwkowożółte - u goryczaków różowawe, brązowawe. Prawdziwek ma łagodny smak, bez żadnej goryczki. Borowik szlachetny ma biały lub jasnobeżowy trzon, z białą albo beżową siateczką. Borowik usiatkowany ma siateczkę kremową lub brązowawą, ale jaśniejszą od koloru trzonu.

źródło : B. Gumińska, W. Wojewoda „Grzyby i ich oznaczanie”
M. Fluck „Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie”
E. Gerhardt - Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik – 2006
P.Skoubla "Wielki atlas grzybów", Elipsa, Poznań 2007